■ تراکم‌فروشی چگونه کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد؟

تراکم‌فروشی چگونه کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد؟

چند روز پیش وزیر راه و شهرسازی برای چندمین بار در سال جاری به انتقاد از تراکم فروشی و فروش شهرها پرداخت. عباس آخوندی در همایش ملی توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای، نزول سطح کیفیت زندگی در شمال تهران را وسیله ای قرار داد تا بار دیگر نسبت به خطرات و آسیب های ناشی از فروش تراکم هشدار دهد.

وی با یادآوری این موضوع که در ابتدای انقلاب در منطقه‌ شمال تهران در یک هکتار تراکم حدود 40 نفر زندگی می کرد، اظهار کرد که امروز به برکت فروش شهرها، نازل‌ترین سطح کیفیت زندگی در شمال تهران به وجود آمده و قفس‌های مجلل و بدون امکانات رفاهی دراین منطقه ساخته شده و این در حالی است که هزینه آبادانی شهرها نباید به قیمت فروش امکانات زندگی مردم تامین شود.

وزیر راه و شهرسازی به یکی از نتایج تراکم فروشی یعنی آلودگی هوا اشاره و خاطرنشان کرد که با سرمایه‌گذاری های سنگین اقداماتی برای آبادانی شهرها انجام شد، ولی نتیجه آن شده که امروز در شهری مانند تهران به صورت سالیانه کمتر از 10 روز هوای پاک وجود دارد.

این انتقاد وزیر راه و شهرسازی از تراکم فروشی در حالی مطرح شد که وی پیش از این نیز نگرانی های خود نسبت به پیامدهای این پدیده را ابراز کرده بود و شاید این برای آخرین بار بود که در سال 93 آخوندی زنگ هشدار تراکم فروشی را به صدا درآورد.

این سخنان در حالی از سوی عباس آخوندی مطرح شده که کارشناسان معتقدند منابع حاصل از تراکم فروشی به آسانی برای شهرداری قابل وصول است و افرادی که قصد ساخت و ساز دارند، در زمان دریافت پروانه عوارض تراکم را به شهرداری پرداخت می کنند. صاحبنظران بر این باورند که نزول کیفیت زندگی شهروندان به دلیل تراکم فروشی از آن جهت اتفاق افتاده است که بدون اینکه مدیریت شهری تلاشی برای ارتقای کیفیت زندگی مردم انجام دهد، از متقاضیان مجوز ساخت و ساز عوارض دریافت می کند و بدون اینکه نظارتی وجود داشته باشد، این عوارض را در مواردی که خود ترجیح می دهد، هزینه می کند. گفته می شود بروز فساد به دلیل تراکم فروشی نیز از همین نظارت پذیر نبودن نحوه هزینه کرد عوارض ناشی از فروش تراکم ناشی می شود.

در عین حال صاحبنظران تراکم فروشی را از آن جهت موجب کاهش کیفیت زندگی شهروندان می دانند که این پدیده به معنای نادیده گرفتن مطالعات کارشناسی و اسناد بالادستی تهیه شده برای شهرها و در نتیجه تضییع حقوق شهروندی است. زیرا قاعده این است که مدیریت شهری بر اساس این مطالعات و اسناد، تراکم هر منطقه را مشخص می کند و در شرایط فعلی که شهرداری های کلانشهرها بی محابا اقدام به تراکم فروشی می کنند، این روند مطالعاتی و کارشناسی طی شده را نادیده می گیرند.

همچنین کارشناسان معتقدند که فروش تراکم شهرها را دچار به هم ریختگی در ساختار می کند و این موضوع در مناطق شمالی کلانشهرهایی مانند تهران پررنگ تر است، زیرا در نقاط شمالی پایتخت قیمت زمین بیشتر است و بنابراین سازندگان مسکن مجبورند که پول بیشتری را بابت خرید تراکم بپردازند. در واقع به دلیل میزان بالای تراکم فروشی در مناطق شمالی تهران است که وزیر راه و شهرسازی اعتقاد دارد در این قسمت از شهر کیفیت زندگی مردم به شدت نزول یافته است.

اما در عین حال صاحبنظران بر این باورند که نمی توان به تنهایی شهرداری ها را در زمینه تراکم فروشی مسئول دانست و دولت نیز در این زمینه مسئولیت هایی دارد. زیرا دولت موظف است که بودجه کافی را برای اداره شهر در اختیار مدیریت شهری قرار دهد تا شهرداری برای انجام کارهایی مانند ایجاد فضای سبز، کنترل ترافیک و کارهای عمرانی به تراکم فروشی رو نیاورد.

در واقع کارشناسان اعتقاد دارند که یکی از راههای کارآمد برای جلوگیری از تراکم فروشی این است که بخشی از هزینه اداره شهر توسط مردم پرداخت شود و دولت نیز جبران کسری ها را بر عهده بگیرد. بنابراین در چنین شرایطی همانند آنچه در بسیاری از کشورهای دنیا رایج است، هر چه شهرها بزرگتر می شوند، سهم دولت در اداره آنها بیشتر می شود و دولت باید به تعهدات خود در این زمینه عمل کند. در عین حال باید مردم از عادت رایگان زندگی کردن در شهرها خارج شوند و این نکته برای شهروندان نهادینه شود که بایستی برای زندگی باکیفیت مالیات بپردازند. همچنین به عقیده صاحبنظران باید تمهیداتی اندیشیده شود تا شهرداری ها دست از اتکاء به درآمدهای ناشی از فروش تراکم دست بردارند و به سمت کسب درآمدهای سالم، قانونی و پایدار حرکت کنند.

البته همانطور که وزیر راه و شهرسازی نیز اشاره کرده تنها رسانه ای شدن این موضوعات کافی نیست، اما باید این مسایل درباره تراکم فروشی و کاهش کیفیت زندگی مردم مطرح شود تا بتوان برای آن چاره اندیشی کرد. اتفاقی که امید می رود هر چه زودتر رخ بدهد تا از فرورفتن شهرها در بن بست و بحران جلوگیری شود.